آزمایشات و غربالگری های دوران بارداری

وقتی جواب تست حاملگی شما مثبت می‌شود، تازه اول ماجراست. بعد از آن، پزشک زنان با درخواست دوره‌ای انواعی از آزمایشات بارداری، سلامت شما و جنین را مورد ارزیابی قرار خواهد داد. به ‌این ‌ترتیب او می‌تواند از بروز بسیاری از عوارض بارداری پیشگیری کند و پیشرفت بارداری شما را تحت نظر داشته باشد. در ادامه با مهم‌ترین آزمایشات بارداری آشنا خواهید شد.

آزمایش‌های سه ماه اول بارداری

آزمایشات بارداری که در سه ماهه اول درخواست می‌شوند، بسیار مهم هستند؛ زیرا این دوره، بسیار حساس است و از طرفی، زمان خوبی برای تشخیص نقایص مادرزادی محسوب می‌شود. مهم‌ترین آزمایشات سه ماهه اول بارداری عبارت‌اند از:

آزمایش خون

آزمایش خون یکی از اولین آزمایشات بارداری است که توسط پزشک زنان درخواست می‌شود. درصورتی‌که شما قبل از بارداری، آزمایش خون انجام نداده باشید، پزشک شما برای تعیین گروه خونی، Rh خون، سطح آنتی‌بادی ضد عوامل عفونی نظیر سرخجه و هپاتیت B، شمارش کامل سلول‌های خون، بررسی وجود عفونت در بدن، تعیین سطح قند و چربی خون، تعیین ابتلا به بیماری‌هایی نظیر کم خونی و اختلالات تیروئید، درخواست می‌شود.

اگر شما در معرض ابتلا به بیماری‌های آمیزشی قرار داشته باشید، پزشک زنان در آزمایش خون، ابتلای شما به این بیماری‌ها را نیز، بررسی خواهد کرد؛ زیرا این بیماری‌ها می‌توانند مشکلاتی جدی برای شما و کودک ایجاد کنند.

مثال‌هایی از این بیماری‌ها، بیماری سیفلیس و ایدز هستند که اگر به‌موقع تشخیص داده شوند، پزشک می‌تواند شانس ابتلای کودک به آنها را تا حد زیادی کاهش دهد.

آزمایش ادرار

یکی دیگر از آزمایشات بارداری در سه ماهه اول، آزمایش ادرار است. در این آزمایش پزشکتان قصد دارد وجود هرگونه عفونت ادراری را در شما بررسی کند. علاوه بر این، سطح قند، پروتئین یا کتون ادرار نیز سنجیده خواهد شد؛ زیرا سطح بالای این ترکیبات در ادرار شما، می‌تواند نشانه دیابت بارداری باشد.

همچنین اگر علاوه بر پروتئین بالا در ادرار، فشار خون شما نیز بالا باشد، ممکن است دچار مسمومیت بارداری شده باشید.

آزمایشات غربالگری

غربالگری سه ماهه اول ترکیبی از سونوگرافی جنین و آزمایشات خون مادر است. این غربالگری‌ها می‌تواند در تعیین خطر برخی از نقایص ژنتیکی مادرزادی به پزشک زنان کمک کند. غربالگری سه ماهه اول معمولاً شامل موارد زیر است:

سونوگرافی nt

در این تست، میزان شفافت پوست پشت گردن جنین بر اساس ضخامت پوست یا افزایش مایعات این ناحیه، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در نوزادان مبتلا به ناهنجاری‌های ژنتیکی نظیر سندروم داون، شفافیت این ناحیه کمتر از نوزادان طبیعی است.

سونوگرافی برای مشاهده استخوان بینی جنین
استخوان بینی ممکن است در بعضی از نوزادان با ناهنجاری‌های خاص کروموزومی مانند سندرم داون، قابل مشاهده نباشد. این ارزیابی معمولاً بین هفته‌های 11 تا 13 هفته حاملگی انجام می‌شود. آزمایشات و غربالگری های دوران بارداری

آزمایشات خون مادر

یکی دیگر از آزمایشات بارداری که در غربالگری مرحله اول انجام می‌شود، یک آزمایش خون است که دو فاکتور را در خون مادر اندازه‌گیری می‌کند:

پروتئین پلاسمائی مرتبط با بارداری A (PAPP-A) : این پروتئین توسط جفت در اوایل بارداری تولید می شود. سطح غیر طبیعی آن با افزایش خطر ابتلا به ناهنجاری‌های کروموزومی همراه است.
گنادوتروپین کوریونی انسان (hCG) : hCG هورمونی است که در اوایل بارداری توسط جفت تولید می‌شود. سطح غیر طبیعی آن با افزایش خطر ابتلا به ناهنجاری‌های کروموزومی همراه است.
برای تشخیص بهتر نقایص هنگام تولد مانند سندروم داون (تریزومی 21) و تریزومی 18 ، پزشک معمولا ترکیبی از این آزمایشات بارداری را درخواست میکند. سپس بر اساس نتیجه آن، فرد در سه گروه کم خطر، با خطر متوسط و پرخطر قرار خواهد گرفت.

افرادی که پس از تکرار آزمایش، در گروه پرخطر قرار می‌گیرند، برای تشخیص دقیق لازم است که آزمایشات دیگری مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS)، آمنیوسنتز، DNA سل فری یا سونوگرافی‌های دیگر، انجام دهند. افرادی که در گروه با خطر متوسط قرار دارند، لازم است که غربالگری سه ماهه دوم را انجام دهند.

آزمایش نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS)

آزمایش CVS معمولاً در خانم‌های بالای 35 سال که بر اساس نتایج غربالگری سه ماهه اول، در گروه پرخطر قرار بگیرند، توسط پزشک زنان درخواست خواهد شد. در این آزمایش، نمونه‌ای از بافت جفت برداشته می‌شود.

این بافت حاوی همان مواد ژنتیکی است که در جنین نیز وجود دارد؛ بنابراین می‌توان برای بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی و دیگر مشکلات ژنتیکی جنین مانند سندروم داون، تریزومی ۱۸، کم‌خونی داسی شکل، فیبروز کیستیک، هموفیلی و دیستروفی عضلانی دوشن (تحلیل رفتن ماهیچه‌ها)، از آن استفاده کرد. CVS معمولاً بین هفته 10 و 13 بارداری انجام می‌شود.

آزمایشات سه ماهه دوم دوران بارداری

آزمایش دیابت بارداری

یکی از آزمایشاتی که باید همه زنان باردار، بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری انجام دهند، آزمایشی به نام چالش گلوکز است که در آن، سطح قند خون شما برای بررسی دیابت بارداری اندازه‌گیری می‌شود. زیرا در این زمان، خطر ابتلا به دیابت بارداری از هر زمان دیگری بیشتر است. دیابت بارداری خطر بزرگ شدن غیرطبیعی جنین را افزایش می‌دهد که باعث مشکلاتی در زایمان می‌شود و با خطراتی برای مادر و جنین همراه است.

آزمایش غربالگری مرحله دوم

آزمایشات غربالگری مرحله دوم شامل آزمایشات زیر است:

آمنیوسنتز

آمنیوسنتز بین هفته‌های 15 و 20 بارداری و در زنانی انجام می‌شود که در زمان زایمان بالای 35 سال سن خواهند داشت و در غربالگری مرحله اول، در گروه با خطر متوسط قرار گرفته بودند. در آمنیوسنتز یک سوزن بلند و نازک از طریق شکم به کیسه آمنیوتیک وارد می‌شود و یک نمونه کوچک از مایع آمنیوتیک برداشته می‌شود. مایع آمنیوتیک حاوی سلولهای جنینی نیز هست؛ بنابراین می‌توان از آنها برای بررسی اختلالات ژنتیکی جنین (مانند سندرم داون یا تریزومی ۱۳) و یا عفونت استفاده کرد.

اندازه گیری سطح آلفافتوپروتئین (AFP)

آزمایش اندازه‌گیری سطح AFP در همه زنان انجام خواهد شد؛ چه آنهایی که در غربالگری اول وضعیت طبیعی داشته‌اند و چه غیرطبیعی. در این آزمایش که بین هفته‌های 15 تا 17 بارداری انجام می‌شود، سطح آلفافتوپروتئین در خون مادر اندازه‌گیری می‌شود. نتایج این آزمایش به پزشک زنان کمک می‌کند تا وجود نقایص لوله عصبی را در جنین بررسی کند. آزمایشات و غربالگری های دوران بارداری

آزمایش کواد مارکر

اگر مادری آزمایشات غربالگری سه ماهه اول را انجام نداده باشد و یا در برخی از زنان که پزشک لازم می‌داند، ممکن است از آزمایش کواد مارکر (آزمایش چهارگانه) برای بررسی اختلالات ژنتیکی جنین در سه ماهه دوم بارداری استفاده شود. در این آزمایش که بین هفته‌های 15 تا 17 بارداری انجام می‌شود، چهار فاکتور اندازه‌گیری می‌شود، شامل:

آلفا- فیتوپروتئین (AFP) که نوعی پروتئین است که توسط جنین تولید می‌شود؛
گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) که هورمونی است که توسط جفت تولید می‌شود؛
استریول غیرکونژوگه (uE3)که هورمونی است که توسط جفت و جنین تولید می‌شود؛
اینهیبین آ (inhibin A) که هورمونی است که توسط جفت تولید می‌شود.
اگر پزشک تصمیم به انجام آزمایش کواد مارکر بگیرد، دیگر نیازی به درخواست آزمایش AFP به‌صورت جداگانه، نیست.

آزمایشات سه ماهه سوم بارداری

تست کومبس غیرمستقیم در مادران Rh منفی

یکی از آزمایشات بارداری در سه ماهه سوم، تست کومبس غیرمستقیم است که بین هفته‌های 26 تا 30 بارداری انجام می‌شود. این آزمایش در صورتی برای شما درخواست می‌شود که Rh خون شما منفی و Rh خون همسرتان مثبت باشد؛ زیرا در این شرایط امکان دارد که فرزندتان هم Rh مثبت باشد و آنتی بادی ضد Rh تولید کند که می‌تواند برای شما، خطرناک باشد.

آزمایش خون

معمولاً در سه ماهه سوم بارداری پزشک زنان مجدداً درخواست آزمایش خون می‌کند تا شرایطی چون کم خونی، عفونت، وضعیت سلول‌های خون و بسیاری موارد دیگر را ارزیابی کند.

آزمایش ادرار

پزشک متخصص زنان و زایمان برای تشخیص اینکه شما دچار مسمومیت حاملگی شده‌اید یا نه، یک آزمایش ادرار نیز درخواست خواهد کرد. همچنین اگر به عفونت ادراری در شما مشکوک باشد، آزمایش کشت ادرار درخواست خواهد کرد. آزمایشات و غربالگری های دوران بارداری

غربالگری استرپتوکوک گروه B

استرپتوکوک گروه B (GBS) نوعی باکتری است که در دستگاه تناسلی تحتانی حدود 20 درصد از زنان یافت می‌شود. عفونت GBS معمولاً قبل از بارداری در خانمها مشکل ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند در دوران بارداری، بیماری جدی ایجاد کند. GBS ممکن است باعث کوریوآمونیونیت (عفونت شدید بافت‌های جفت) و عفونت بعد از زایمان شود. عفونت ادراری ناشی از GBS می‌تواند منجر به زایمان زودرس، پیلونفریت و سپسیس شود.

GBS شایع‌ترین علت عفونت‌های تهدیدکننده حیات در نوزادان نظیر ذات‌الریه و مننژیت است و می‌تواند باعث عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال بینایی و از دست دادن شنوایی شود. نوزادان عفونت را در دوران بارداری یا در هنگام عبور از کانال زایمان، از مادر مبتلا به این عفونت، می‌گیرند.

به همین دلیل، همه زنان باید در هفته‌های 35 تا 37 هفته بارداری، ازنظر این عفونت، مورد آزمایش قرار گیرند و در صورت مثبت بودن، با آنتی بیوتیک درمان شوند. در این آزمایش، از طریق سواب یک نمونه از واژن و رکتوم زنان باردار برداشته شده و برای کشت، به آزمایشگاه ارسال می‌گردد.

آزمایش انعقاد خون مادر

یکی دیگر از آزمایشات بارداری که نزدیک به زمان زایمان باید انجام دهید، آزمایش انعقاد خون است. هدف از این آزمایش، این است که توانایی لخته شدن خون در شما مورد بررسی قرار گیرد. آزمایشات و غربالگری های دوران بارداری